1 NMOS-transistor, 2 weerstanden, 2 condensatoren en een potentiometer. Meer heb je niet nodig voor een geweldig lekkere en super simpele overdrive.
Fet’s en mosfets… ik kan er maar niet genoeg van krijgen. Naar mijn gevoel klinken ze veel musicaler dan de alomtegenwoordige silicium transistor. Ook germaniums moeten naar mijn smaak de duimen leggen.
In baissen van een transistor werd een simpele methode beschreven om een transistor “tot leven te wekken”. Een gelijkaardige werkwijze wou ik toepassen voor een n-mosfet. Op zich is de uitkomst niet volledig gelijk, maar mits wat aanpassing kan je ook op quasi dezelfde manier een mosfet “wakker” krijgen.
De truc is om Drain en Gate via een hoge weerstand (in het schema R2) met elkaar te verbinden. Deze feedbackweerstand “kopieert” ahw een bepaalde “rust”-spanning van de Drain naar de Gate. Een waarde van 2,2 mega-ohm is een goede startwaarde. Er wordt best een hoge waarde genomen, omdat deze weerstand ook de ingangsimpedantie gaat bepalen. Voor Drainweerstand (in het schema R1) kan je 2k7, 3k3, 4k7 en zelfs 10k nemen. Je zal merken dat de Drainspanning (en dus ook de Gate-spanning) blijft hangen rond een bepaalde waarde (in het geval met een BS170 mosfet was dit 1.2 volt). Dit is ahw een natuurlijk “eigen” werkpunt van de mosfet.
Als we er nu een signaal door jagen, zien we het volgende:
Links is het signaal in bypass – rechts is het signaal door mosfet.
We zien mooi hoe de bovenzijde wordt afgeplat (afgerond eigenlijk), de onderzijde blijft onveranderd.
De n-mosfet wordt “wakker” wanneer de Gate-spanning een zekere drempelwaarde (Vth) overschrijdt. Is de Gate-spanning lager dan deze waarde, dan blijft de n-mosfet uitgeschakeld. De feedbackweerstand tussen Drain en Gate zorgt ervoor de mosfet “in rust” ahw op het randje van “wakker” gaat zitten. Het geluidssignaal bekietelt dit werkpunt, en de mosfet wordt nu heen en weer geslingerd tussen “slapen” en “scherp wakker” zijn – dus tussen “uit” en “aan”. De overgang van “uit” naar “aan” gebeurt eerder geleidelijk. Het is deze geleidelijke transitie dat zich weerspiegelt in de afronding van één zijde.
Qua geluid resulteert dit alles in een mooie, en lekkere harmonische overdrive. Er wordt maar één zijde ‘geclipt’, en dan nog op een “zachte” manier. Een beetje zoals dit ook bij triodes te zien is. Je krijgt een overdrive-sound, maar het clean blijft er toch nog in aanwezig.
De schakeling heeft meer dan genoeg gain om bijv een volgende versterkertrap of de ingang van een versterker aan te sturen. Als vuile boost is dit perfect bruikbaar, al kan je het ook gewoon houden bij een leuke overdrive.
Bij wijze van vergelijking: hieronder een mosfet in overdrive (links) en een germanium-transistor in overdrive (rechts) – beide transistoren ontvingen hetzelfde en even luide ingangssignaal. Ook bij de germanium zie je eerder “scherpe” afvlakkingen, zowel aan boven- als onderzijde van het signaal. Bij de mosfet is de afvlakking minder scherp, en slechts aan één zijde.
