In recensies (technisch of andere) over lampenversterkers lees je soms allerlei commentaar en bemerkingen over: welk soort / merk van triode klinkt het best, welk merk gebruik je beter niet, wat werkt het best op welke plaats in je versterker, etc… Na verloop van tijd kom je er achter dat er evenveel meningen, bespiegelingen en explicaties zijn (de één al ernstiger dan de ander), als dat er onzin verkocht wordt. Door er gewoon over te lezen, wordt je er eigenlijk niet veel wijzer. Je bent geneigd om in iets mee te gaan, omdat de één of andere gerenommeerde persoon positief / negatief bericht over dit of dat type / merk / soort van triode. Want als die persoon het zo stelt, zal het wel zo zijn zeker.
Bij wijze van voorbeeld: deze commentaar op voc-rock-guitars.com over de ecc803s van JJ:
“The new 803 design will substitute and upgrade any amp that has ECC83/12AX7 fitted. This tube has longer plates than the standard ECC83S and offers more bite and slightly more gain. These are excellent tubes in all aspects. The JJ tubes are great valves and are a very popular tube in the guitarist circle. The design alternative to the standard ECC83 is well worth a try if you are looking for a smooth midrange tone.”
Blijkbaar zou de ecc803s van JJ dus sonisch veel beter klinken dan je standaard ecc83s, en absoluut een meerwaarde zijn voor je versterker.
Toevallig heb beide types liggen en ik dacht bij mezelf: we gaan dat es checken.
De Datasheets
De ecc803 is een dubbel-triode met een mu van 100. <datasheet>
De ecc83s is eveneens een dubbel-triode met een mu van 100. <datasheet>
De mu-waarde staat voor de (relatieve) versterking. Beide trioden zitten in het “high-gain” kamp.
De datasheets tonen dat beide grotendeels gelijkaardige parameters hebben. De ecc803 is wel lichtjes wat zwaarder qua vermogen (1,2 watt ipv 1 watt). Maar voor de rest bijna identiek.
Uiterlijk zien we dat het binnenwerk van de ecc803s wat langer is dan dat van de ecc83s.
ecc803s
ecc83s
Zullen we een significant verschil merken in een luistersessie? En zullen we bijna automatisch overstag gaan voor de ecc803s.
De test
De testopstelling is absoluut amateurig:
- mijn “mini-champ”: een triode en pentode circuit (pentode is een JJ 6v6) met een toneknop en een volumeknop
- een 12” speaker (merk WGS: reaper) van 30w / 16 Ohm.
- Gitaar: Fender Jaguar met Humbuckers. Je hoort enkel de brug pick-up
- Samsung smartphone om de boel op te nemen
Allerminst professioneel dus.
Maar het gaat erom of je in een gewone, alledaagse setting een significant verschil kan horen. Als je op café naar een band staat te luisteren, zijn de weergave-omstandigheden ook niet klinisch perfect.
Ik speelde quasi hetzelfde “riedeltje”. Aan de versterker werd niets gewijzigd (toneknop en volumeknop bleven op dezelfde stand). Enkel de triode werd geswitched. Voor de rest wordt er niets aan de opstelling of gitaar of kabels gewijzigd.
[fvplayer src=’http://www.diydave.be/wp-content/uploads/2014/06/ecc80.flv’ width=320 height=240 splash=’http://www.diydave.be/wp-content/uploads/2014/06/ecc80_label.jpg’]
[fvplayer src=’http://www.diydave.be/wp-content/uploads/2014/06/ecc83.flv’ width=320 height=240 splash=’http://www.diydave.be/wp-content/uploads/2014/06/ecc83_label.jpg’]
Besluit
“The new 803 design will substitute and upgrade any amp that has ECC83/12AX7 fitted”.
Hmmm…….. zo sterk zou ik het nu toch niet durven stellen.
Er is een verschil merkbaar, zij het zeer minimaal. De “bite” waarnaar wordt verwezen hoor ik bij de ecc803s eigenlijk “lichtjes minder” dan bij de ecc83s. De ecc803s klinkt in mijn oren wat ronder ahw, en heeft wat meer laag. De ecc83s is dan wat tegenovergesteld.
Maar is dit nu inderdaad zo significant? Is dit daadwerkelijke een serieuze “upgrade”? Zal je dat er in een normale live-setting uithalen wat ecc803s en/of ecc83s is? Zal het echt zo’n verschil uitmaken?
“Les goûtes et les couleurs, on ne discutent pas” is de dooddoener bij uitstek. En je kan natuurlijk een hele boom opzetten over dit minimaal en amateurig experimentje:
- de beperkingen, single-coils / humbuckers,
- neck pickup / bridge pickup,
- soort speaker,
- soort pentode,
- de vochtigheidsgraad, de grootte van de kamer,
- de stand van de zon en de maan op dat eigenste tijdstip,
- etc… ).
Dat is niet de bedoeling van dit stuk. Mij ging het erom of je idd gewoon kan afgaan op een beschrijving die de éne dan wel andere triode aanprijst en/of op een voetstuk plaatst. Ik moet concluderen van niet.
En wat mijn voorkeur betreft: die gaat – ondanks de bewieroking van de ecc803s – uit naar de ecc83s.