Onze bassist liet recent z’n oren welgevallen op de klanken van buizen. Hij was wel es benieuwd of een pedaaltje met lampen een meerwaarde zou zijn voor zijn klankbeeld.
Er zijn op de markt buizenpedaaltjes voor bas te vinden (o.m. Ashdown), maar je betaalt er al snel wat voor. En onze bassist had niet veel zin om veel euro’s te dokken voor iets waarvan hij niet wist of het hem zou liggen of niet. Bovendien zijn het vaak ‘starved-plate’-circuits: lage voedingsspanning en buizen met beperkte gain, wat in mijn ogen de mensen bedotten is (maar dit terzijde).
En dus heb ik met veel plezier m’n diensten aangeboden om er eentje in elkaar te knutselen. Het is een EF86 Pentode Boost geworden.
De EF86 behoort tot de familie der mini-pentoden. Er zijn dus 5 elektroden in het spel: kathode, stuurrooster, schermrooster, reflectorrooster en anode. Dat maakt ze wat uitdagender dan de triodes.
Verder is de ene EF86 de andere niet, zelfs niet binnen hetzelfde merk. Een tweetal jaar terug heb ik al es een amp gebouwd met een EF86. Ik heb er toen een 2de moeten aanschaffen, omdat ik de eerste eigenlijk niet naar behoren kreeg ingesteld. En de 2de die ik dan aan de praat kreeg, stelde op vlak van gain zwaar teleur (wegens niet echt goed ingesteld). Wie dus denkt om klakkeloos een schema van het www-net te plukken en daarmee zonder probleem aan de slag te gaan, zal zien dat hij/zij eraan is voor de moeite.
De angel zit vooral in het schermrooster. Deze heeft een aanzienlijke invloed op een goeie werking van de pentode. In de meeste circuits merk je dat het schermrooster wordt gebiased adhv een weerstand (hoge waarde zoals 2mega-ohm) en een condensator. Het schermrooster trekt doorheen de schermweerstand een bepaalde hoeveelheid stroom, waardoor de schermspanning tot stand komt. Maar die hoeveelheid stroom, staat in direct verband met de stroom die door anode en kathode loopt. Het laatste wordt dan weer bepaald door de anode- en kathodeweerstanden. De onderlinge correlatie tussen anode- en schermstromen – en bijhorende weerstanden – is niet altijd eenduidig; de datasheets zijn weinig verhelderend op dat vlak. Bovendien is het voor deze amateurknutselaar niet mogelijk om die onderlinge correlatie te meten of achterhalen. Je bent dus wat aangewezen op gejongleer met weerstanden voor anode, kathode en schermrooster. En dat is een PITA.
In de loop van de tijd las ik een bouwverslag waarin de beschrijving hoe het schermrooster van de pentode werd ingesteld dmv een spanningsdeler: 2 weerstanden tussen de hoogspanning en de massa. De schermspanning was daardoor accurater en solider, en bleek ook minder gevoelig voor variaties in anode en/of kathodeweerstanden en de bijhorende stromen.
Met dit gegeven in het achterhoofd, ben ik aan de slag gegaan. En met success, want de pentode die ik eerst niet afgesteld kreeg zit nu netjes in de EF86 Boost en werkt uitstekend.
De Anode en kathodeweerstanden zijn: 100k en 2k2. Schermspanning is naar believen in te stellen adhv een trimpot (1 Mega-Ohm).
Het schermrooster is ontkoppeld dmv een condensator: 100n/630 volt.
Omdat de boost moet dienen voor een basgitaar, zijn de kathode- en uitgangscondensator bijzonder groot genomen: 100µF voor de kathode- en 100n voor de uitgangscondensator. Alle lage frequenties zijn dus gevat.
Omwille van het beperkt aantal componenten, en omdat het ook in een stompbox moet kunnen, heb ik er een PCB voor gemaakt.
Een EF86 (en in dat verband eigenlijk alle lampengizmo’s) behoren te werken op hoogspanning (200 à 250 volt DC). Met een nixie-supply van Tube-Town is dit geen probleem. Bovendien kan de nixie 20mA aan… meer dan voldoende voor de EF86 die doorgaans een paar mA stroom trekt.
Alles is netjes in een behuizing van 10cm x 14cm te stoppen. De mosfet van de nixie-supply is op de grondplaat gevezen (met een micaplaatje voor isolatie) – een connector van een oude pc-voeding doet dienst als verbinding.
Een blauwe led, een groene led, een 3pdt-schakelaar voor bypass en een volumepot… et voila: de EF86 Boost.
Om het uitgangsvolume enigszins beheersbaar te houden, heb ik nog een 470k weerstand aan de volumepot gesoldeerd. Zodoende is de maximale uitgangsvolume 2/3de.